Cranks monteren.

Maar gelukkig valt het allemaal wel mee. De goede nieuws is dat de meeste systemen sterk op elkaar lijken, ongeacht het merk. In deze gids gaan we dieper in op het proces van het monteren van cranks en bekijken we de overeenkomsten tussen de verschillende systemen. Of je nu een doorgewinterde fietstechnicus bent of gewoon je eigen fiets wilt onderhouden, je zult merken dat het niet zo ingewikkeld is als het soms lijkt. Laten we beginnen met het verkennen van dit essentiële aspect van fietsmontage.

Shimano Hollowtech ll

De meest gebruikte as diameter is 24 millimeter.
Daar passen crankstellen van Shimano, FSA, Raceface, Blackburn en andere merken in.
De as is over de gehele breedte 24 millimeter dik, lekkermakkelijk.
De totale breedte van de lagers is 86 millimeter voor een racefiets, de MTB-variant meet 92 millimeter.

Verschillen

Dit assysteem kent verschillende manieren om de zijdelingse speling op te vangen.
Shimano past de breedte van het crankstel aan met de bekende zwarte schroefdop.
Andere merken, zoals FSA, monteren de cranks op een vaste afstand en vullen de speling op met een gegolfde veerring.
Belangrijk is dat de lagers onder een zeer lage spanning staan, anders lopen ze zwaar en slijten ze snel!

FSA

Het Megaexo-systeem van FSA lijkt sterk op de Shimano-constructie en de lagers zijn zo goed als inwisselbaar.
Toch zijn ze technisch zeer verschillend.
Bij Shimano duw je de crank op de as tot de cranks precies om de lagers klemmen.
FSA gebruikt een dikke centrale schroef die strak (50 Nm) moet worden aangedraaid.
De crank zit altijd op dezelfde plaats op de as.

Veerring

Het opvangen van de speling doet FSA met een gegolfde veerring, gemonteerd tussen het linkerlager en de linkercrank.
Deze ring kan ongeveer 1 millimeter verschil opvangen.
Dat is genoeg wanneer je frame de juiste breedte heeft, als het net te smal is gebruik je een vulring van een halve millimeter.
Controleer altijd kritisch of de lagers wel soepel draaien.
Dat is een ander systeem!

Lager of hoger?

Ooit maakte FSA-systemen waarbij een meedraaiende bus de lagers ontlastte.
FSA maakt zelf prima bracketlagers, maar FSA-crankstellen passen in Shimano-lagers, en nog een heleboel andere lagers.
Interne lagers zien er nogal saai uit,
Externe lagers zijn er in feestelijke kleuren.
Hoogwaardige alternatieven zijn de lagers van Hope en Chris King, maar bijvoorbeeld Acros maakt prachtige, gekleurde lagers.

Middleburn

Een derde manier om de lager speling af te stellen is een stelring die je over de crank heen en weer schroeft, voorzien van een borgschroef om hem vast te zetten.
Dit systeem gebruikte Shimano kort voor zijn XTR-cranks, het wordt nu toegepast door onder andere Middleburn.
Deze crankstellen gebruiken ook 24 millimeter lagers.
Het is belangrijk alles schoon te monteren, anders krijg je het systeem niet nauwkeurig afgesteld.

SRAM

Het systeem van SRAM is heel slim; lager slijtage veroorzaakt geen zijdelingse speling en je kunt de lagers nooit te strak afstellen.
Helaas is het niet compatibel met Shimano.
De rechter crank zit vast aan een verlopende as.
Het rechter lager heeft de standaard 24 millimeter diameter, het linkerlager meet 22 millimeter.
Er is dus een andere lagerset nodig. SRAM maakt lagers voor ieder frametype, al zijn ze waarschijnlijk niet op voorraad bij je fietsenmaker.

Montage.

Steek de as door beide lagers en duw hem tot hij niet verder kan.
Als het goed is, zie je een heel dun spleetje tussen de rechter crank en het lager.
Dat spleetje is om het rechter lager niet onderdruk te zetten.
Maar er kan vuil in komen, wat gekraak veroorzaakt.
Veel vet op de as bij montage voorkomt dit…

Crank erop.

Smeer een ruime hoeveelheid montagepasta op de vertanding op de as, in de vertanding in de crank en op de schroefdraad in de as.
Dit voorkomt vuil, kraken, loslopen en niet meer los kunnen krijgen. Schuif dan de crank op de as en draaide schroef tot hij pakt.

Doordraaien.

Een SRAM-crank gaat strak op de as, er is flink wat kracht voor nodig. Gelukkig staat het juiste moment aangegeven, gebruik dus zeker een momentsleutel.
Het draaien gaat eerst zwaar, dan wat lichter en vervolgens weer zwaar. Een momentsleutel laat zich niet foppen.
Waar jij de crank misschien niet vast genoeg zet, loopt hij krakend los!

Campagnolo.

Campagnolo gebruikt twee systemen.
Ultra Torque is wel heel bijzonder, de as zelf is in het midden gedeeld. Voor montage is het heel belangrijk dat de vertanding perfect schoon is. Smeer de tanden in met montagepasta.
Diezelfde pasta smeer je ook in de schroefdraad van de dikke bout die de twee delen verbindt.
Campa-assen meten 25 millimeter en zijn niet compatibel met het Shimano-systeem!

Gereedschap

Voor de montage van Ultra Torque cranks gebruik je het liefst het speciale Campagnolo-gereedschap.
Daarmee kun je een momentsleutel gebruiken voor de centrale schroef.
Het alternatief, een lange inbus met een bahco, bekrast de as als je niet uitkijkt. Dat raden wij je dan ook niet aan …

Powertorque.

Campagnolo gebruikt nog een tweede systeem, genaamd Power Torque.
Hierbij wordt, net als bij FSA en Shimano, de linkercrank op de as geschroefd.
Het rechter lager zit om de as geklemd, links zit het ‘gewoon in de lagercup.
Montage gaat eenvoudig en lijkt op die van FSA.
Demontage vereist een speciale cranktrekker, zonder dit gereedschap is het bijna onmogelijk om dit zonder schade te doen.

30 millimeter.

Groot is beter! Assen van 30 millimeter zijn er in twee lengtes, BB30 en BB386.
De eerste is de oorspronkelijke versie, gemaakt voor 68 en 73 millimeter brede frames.
BB386 gebruikt dezelfde as diameter, maar dan 86 of 92 millimeter lang.
Het voordeel van smalle frames en lange assen is dat ze, met vulbussen, geschikt zijn voor alle mogelijke crankstellen en frames.

Monteren.

BB30-assen draaien direct in de lagers, zonder kraak en speling dempende kunststof bus.
Dat is licht en stijf, maar ook gevoelig.
Het is dus zaak perfect schoon te werken, beschadigingen op te merken en met hoogwaardig vette monteren.
De systemen werken hetzelfde als de 24 millimeter varianten: een veerring of stelschroef vangt de lager speling op.

Vastzetten.

Wees altijd heel voorzichtig met het vastzetten van BB30 cranks.
Door de directe montage in de stalen lagers kan je makkelijk de lagers ruïneren door de cranks strak aan te draaien met te weinig speling.
Controleer eerst goed of echt alle ringetjes goed gemonteerd zijn, en draaide cranks rond, halverwege het aandraaien van de centrale schroef.

Tips en Opmerkingen:

• Check, als je de cranks gedemonteerd hebt, altijd of de lagers soepel draaien. Ze kunnen korrelig of hakkelig lopen als er vuil in zit. Of ze piepen door een gebrek aan smering.
• Drooglopende lagers kun je in een vroeg stadium redden met kogellager vet, al is dat bij trapaslagers vaak lastig: diverse afdichtingen versperren je de weg!
• Vervang de lagers bij twijfel, een kleine speling kan in een mum van tijd groot worden en gerammel en gekraak veroorzaken. Uiteraard zijn de originele lagers altijd een goede optie, maar er zijn veel fabrikanten van trapassen. Dan kun je kiezen voor bijvoorbeeld keramische lagers, of een mooi kleurtje.