Wielen bouwen.

Het bouwen van wielen voor fietsen kan inderdaad een ware kunstvorm zijn, waar vakmanschap en geduld van groot belang bij wielen bouwen. Het vereist precisie en toewijding, maar het is geen mysterieuze toverkunst. Door consistent volgens een vast systeem te werken en je niet te laten afleiden, kun je deze vaardigheid beheersen en zelf hoogwaardige fietswielen bouwen.

Wielen bouwen is een essentieel onderdeel van het werk van een fietsenmaker en kan het verschil maken in de prestaties en het comfort van een fiets. Het vereist aandacht voor detail en kennis van de verschillende componenten die bij het proces betrokken zijn.

Als je meer wilt weten over het bouwen van wielen, raad ik aan om de volgende pagina’s te lezen. Hier kun je dieper ingaan op de technieken en methoden die bij het wielbouwproces betrokken zijn, en je kunt waardevolle inzichten opdoen om je vaardigheden verder te ontwikkelen.

Voor meer informatie kunt u alvast de volgende pagina’s lezen.

Vlechten van het wiel.
Spaaknippels
Spaakpatronen.
Gebruikte spaakpatronen.
De maten van de spaak.
Spannen en richten van het wiel.

Lengte van de spaak en alles klaar leggen.

Spaken moeten exact passen en zijn leverbaar in maten die per 2 millimeter oplopen. De juiste lengte hangt af van de velgdiameter, de naafdiameters en breedte, het aantal spaken en het spaakpatroon.
Om de juiste spaaklengte te bepalen kunt u op onze site spaaklengte calculator kijken.

Tel de juiste aantallen spaken uit.
Leg links de stapel met de spaken die voor de linkerkant van het wiel bedoeld zijn, rechts die voor de rechterkant.
Deel de stapeltjes dan in tweeën zodat er vier stapeltjes klaarliggen.
Smeer bij iedere spaak een klein beetje montagepasta op de schroefdraad.

De eerste spaken en de velg.

Neem een spaak van de rechter stapels.
Deze moeten in de rechterflens van de naaf (bij een symmetrische voornaaf mag jezelf weten welke kantje neemt).
Gooi de spaken van buiten naar binnen door de gaten.
Sla telkens een gat over.
Als je goed geteld hebt, zitten de spaken rondom in elk tweede gat, de rest blijft nog even leeg.

Kies welke zijde van de velg aan welke kant moet komen.
Sommige velgen zijn asymmetrisch, misschien wil je de stickers leesbaar hebben vanaf de rechterzijde en anders mag je zelf kiezen.
Verdeeld e velg gaten in links en rechts, merk op dat ze om en om links rechts zitten en noem ze in gedachten L + R

Houd de velg rechtop met het ventielgat boven.
Houd de naaf op zijn plek in het midden.
Draai de naaf zodanig dat er een leeg spaakgat in de naaf recht tegenover het ventielgat in de velg staat.
Pak de spaak direct links van het spaakgat en steek hem door het eerste R spaakgat. Dat kan direct naast het ventielgat zijn, of het gat daar weer naast.

Nu volgt de rest.

Draai een nippel op deze eerste spaak.
Draai hem er een paar slagen op zodat hij niet per ongeluk loskomt als de naaf eraan hangt.
Deze spaak blijven we de eerste spaak noemen.
Zorg ondertussen dat de naaf niet draait, de rechterkant moet rechts blijven.

Neem de spaak direct links naast de eerste.
Sla vanaf de eerste spaak drie velggaten over en steek hem door het vierde gat. Draai ook hier een nippel op. Herhaal dit met de andere spaken die al in de naaf zitten.
Als je alles goed hebt gedaan, kom je na een rondje precies uit.
Er zitten dan steeds drie lege velggaten tussen de spaken.

En dan de andere kant.

Draai het wiel om voor de linkerkant.
Pak een stapeltje van de linker spaken.
Zit de eerste spaak nu direct rechts naast het ventielgat of zit er een gat tussen?
Kijk door de as heen.
Zit de eerste spaak direct naast het ventiel, dan doe je een spaak in het naafgat rechts naast de eerste spaak.
Zit er een leeg gat in de velg tussen de eerste spaak en het ventiel dan doe je een spaak in het gat links.

Steek deze spaak nu naast de eerste spaak in de velg, in het eerste of het tweede gat naast het ventielgat.
Dat kan links of rechts van de eerste spaak zijn maar nooit aan de andere kant van het ventiel.
Draai er een nippel op.
Doe nu de rest van de het stapeltje spaken in de linkerkant van de naaf.
Volg het patroon zodat er telkens twee spaken naast twee lege gaten zitten.

Naar binnen en kruisen.

Draai het wiel weer om aan de rechterkant te werken.
Doe nu de tweede rechter stapel spaken van binnen naar buiten door de rechterkant van de naaf.
Draai nu de naaf linksom, tegen de klok in.
Dit gaat lastig.
Vaak zal je de nippels goed in de velg moeten duwen en even moeten rommelen en trekken tot je de naaf ver genoeg naar links kunt draaien.

Neem een willekeurige spaak, laat hem recht naar de velg wijzen en beweeg hem naar links.
Hij kruist nu de spaken die al vast zitten.
Tel het aantal kruisen, ook de kruising vlak bij de naaf telt mee!
Maak het juiste aantal kruisen en bekijk naar welk spaakgat de spaak toe moet.
De eerste of eerste twee kruisingen gaan bovenlangs.

Speciale tool en afmaken.

Steek de nippel op het tooltje en draai hem op de spaak.
Neem de volgende spaak en monteer hem op dezelfde wijze.
Volg hierbij de vorige spaak, hij moet op dezelfde manier kruisen en achterlangs gaan.
Herhaal dit de hele velg rond.
Trek en duw om de zittende spaken goed op hun plek te krijgen wanneer een spaak nét te kort lijkt.
Als je klaar bent zit er steeds één leeg gat tussen drie spaken.

Gooi de laatste set spaken van binnenuit naar buiten in de naafgaten.
Laat de spaken kruisen zoals aan de andere kant.
Neem de tijd om van je kunsten te genieten!
Draai met een schroevendraaier de nippels tot ze exact tot het einde van de schroefdraad komen.

Voor het aanspannen van de spaken raden we u aan de volgende pagina te bekijken.

Tips en opmerkingen.

1. Het patroon wordt uitgedrukt in het aantal kruisen per spaak. Hierbij wordt ook de kruising vlakbij de naaf meegeteld.
2. Hoe meer kruisen, hoe minder de naaf wordt belast. Echter kan je niet meer kruisen toepassen dan de volgende aantallen:
   tot 16 spaken → kruis over 1
   tot 28 spaken → kruis over 2
   tot 36 spaken → kruis over 3
3. Een radiaal gespaakt wiel is ‘kruis over 0’. Dit kan je meestal zo invoeren bij een spaaklengtecalculator.

Wijsheid – wielen bouwen.

Handig tooltje.
Het handigste stukje spaakgereedschap maak jezelf. Neem een spaak die je over hebt, desnoods een oude. Neem een nippel en draai die erop. Draai hem met een spaaksleutel tot over het einde van de schroefdraad. Draai door tot de schroefdraad 3 millimeter door de nippel heen steekt. Doe een druppel olie op de uitstekende schroefdraad. Op dit uiteinde draai je een nippel, achterste voren dus kop tegen kop. Deze nippel kan je dan in een velg op een spaak schroeven. Bij het verwijderen van het tooltje houd je de spaak even vast terwijl je draait.