Voor een juiste keuze van de maten van de spaak zijn de volgende maten van de spaak van belang:
- De lengte van de spaak
- De passing van de kop in de naafflens
- De diameter en schroefdraad van de spaak
De lengte van de spaak wordt gemeten vanaf de kop tot en met de onderkant van de schroefdraad.
De spaaklengte die gebruikt wordt is afhankelijk van de velgdiameter op de plek waar de nippels in de velg steken, de flenshoogte van de naaf, het spaakpatroon en de mate waarin het wiel ‘paraplu’gespaakt wordt. De ideale lengte van de spaak is zodanig, dat het draadeinde onder de bovenkant van de spaaknippel ligt. Als de spaak te kort is, dan wordt deze met te weinig schroefdraad bevestigd. Steekt de spaak uit, dan kan de spaak de binnenband lek prikken. Spaken die uit de nippel steken moeten afgeslepen worden. Voor het bepalen van de spaaklengte zijn er tabellen beschikbaar. Fabrikanten van velgen geven in hun technische specificatie welke spaaklengte bij welk spaakpatroon hoort. De lengte van de spaak kan op eenvoudige wijze gemeten worden met een spaakmeter.
Wanneer een oncourante spaaklengte nodig is, kunnen de spaken op maat gemaakt worden met een rolapparaat voor spaken.
Enkele maten van verschillende wielmaten.
| Wielmaat | Spaaklengte | |
28 x 1½ |
trommel voorwiel trommel kant kleine flens |
308 mm nieuw model naaf 293 mm 300 mm nieuw model naaf 295 mm |
28 x 1½ |
trommel achterwiel trommelkant tandwielkant |
308 mm nieuw model naaf 295 mm 295 mm nieuw model naaf 295 mm |
28 x 1⅝ x 1⅜ |
trommel voorwiel trommelkant kleine flens |
300 mm of 285 mm 293 mm |
28 x 1⅜ x 1⅝ |
trommel achterwiel trommelkant tandwielkant |
300 mm of 285 mm 290 mm of 300 mm (over 4) |
27 x 1¼ |
trommel voorwiel trommelkant kleine flens |
305 mm 298 mm |
27 x 1¼ |
trommel achterwiel trommelkant tandwielkant |
305 mm 295 mm of 305 mm (over 4) |
26 x 1⅜ |
trommel voorwiel trommelkant kleine flenstrommel achterwiel trommelkant tandwielkant |
285 mm nieuw model naaf 270 mm 280 mm nieuw model naaf 275 mm 285 mm nieuw model naaf 272 mm 275 mm nieuw model naaf 275 mm of 285 mm (over4) |
28 x 1⅝ x 1⅜ |
voorwiel achterwiel/remnaaf of versnellingsnaaf |
298 mm 293 mm of 300 mm (over 4) |
28 x 1⅝ x 1⅜ |
voorwiel achterwiel |
303 mm 308 mm |
Behalve de lengte is ook de spanning tussen de spaakkop en spaakgat van de naaf van belang. De spaakkop moet strak in het spaakgat passen. Hoe groter de speling hoe meer klappen de kop van de spaak krijgt en hoe eerder die zal breken. De diameter van het spaakgat moet ongeveer 0,2 á 0,3 mm groter zijn dan de diameter van de spaakkop. De spaak moet ook strak tegen de naafflens aanliggen. Als de nek van de spaak te lang is zal de spaak los liggen en daardoor uiteindelijk kunnen breken. Door montage van messing tussenringetjes kan er voor gezorgd worden dat de spaak strak tegen de naafflens komt te liggen. Het messing tussenringetje moet tussen de spaakkop en de flens gestoken worden. Dus niet tussen de flens en de spaak.
De diameter van de spaak
De diameter van de spaak wordt aangeduid met een nummer voorafgegaan door de aanduiding SWG. De meest gebruikte spaakdiameters zijn SWG 13 met een diameter van 2,3 mm, SWG 14 met een diameter van 2,0 en SWG 15 met een diameter van 1,8 mm. Wanneer een spaak butted is uitgevoerd wordt eerst de diameter bij het schroefdraad genoemd en vervolgens de diameter in het midden. Een butted spaak SWG 14/15 heeft een schroefdraad diameter van 2.0 en een dikte in het midden van 1,8 mm. De gebruikte schroefdraad in de spaak is een zeer fijne Whitworthdraad met doorgaans 56 gangen per inch.
Door de fijne draad is de spaakspanning nauwkeurig te stellen. Fabrikanten leveren nippels en spaken als een set. Gebruik bij het vernieuwen van de spaak ook altijd nieuwe nippels om te zorgen dat altijd de juiste nippel is gemonteerd.
Waar niets anders vemeld staat, geldt kruis over 3
Nog enkele maten van verschillende wielmaten.
| Wielmaat | Spaaklengte |
20 x 1⅜ |
Voorwiel 255 mm achterwiel 252 mm |
20 x 1.75 |
voorwiel 196 mm achterwiel 184 mm |
27x 1¼ |
voorwiel met vaste as 303 mm achterwiel met vaste as 300mm A2 308 of 305 voor SS3-speed (over 4) achterwiel 3 versn.-naaf 308 mm |
27 x 1¼ |
voorwiel met Shimano uitvalnaaf 303 mm achterwiel met Shimano uitvalnaaf 305 mm of 308 mm (over 4) |
28 x 1⅝ x 1¼ |
voorwiel met uitval 298 mm achterwiel 5-sp. met uitval 305 mm of 303 mm (over 4) |
Altus naaf velg Ø 622 mm |
voorwiel spaak 14/305 achterwiel spaak 14/303 en 14/298 |
Maillard naaf velg Ø 622 mm |
voorwiel spaak 14/305 achterwiel spaak 14/303 en 14/305 |
Maillard naaf velg Ø 622 mm |
voorwiel spaak 14/308 achterwiel 14/305 en 14/308 |
Miche naaf champion velg |
voorwiel spaak 14/305 achterwiel 14/305 en 14/302 |
Miche naaf velg Ø 630 mm RVS |
achterwiel 14/305 en 14/308 voorwiel 14/308 |
Shimano 105 en NEW 600 EX naaf |
achterwiel (over 4) 14/302 en 14/305 achterwiel (over 3) 14/295 en 14/298 voorwiel (over 4) 14/305 voorwiel (over 3) 14/298 |
6 thoughts on “De maten van de spaak”
“Trommel” – wat voor trommel wordt hier bedoeld? SA, SRAM? Kan niet beter de diameter flens worden omschreven?
ik heb een race wiel 32 gaats rigida dp 18 welke maat moet ik hier voor gebruiken.
vriendelijke groet Toon Den Helder
Hallo toon,
Ik denk dat hier een spaak 14 zwart in zit. De lengte van de spaak weet ik zo niet, maar die kunt u meten.
Als u er een spaak uithaalt kunt u van af de kop van de spaak tot en met de schroefdraad van de spaak de lengte van de spaak bepalen.
mocht u zeker willen weten wat de dikte van de spaak is kunt u dit meten met een schijfmaat. Spaak 14 is 2 mm dik en spaak 13 is 2,3mm dik.
ik hoop u zo voldoende te hebben geinformeerd. Met vriendelijke groet Manuel
Het probleem zit er in dat dit wiel met een soort spaken is gevlochten, ik zit in een fiets toer verenging en heb al heel veel wielen gevlochten maar met een soort spaken van de zelfde lengte gaat een stap te ver de lengte die ik heb is 280 maar voor de cassette denk ik dat ik er met 285 ? wel mee kom ? maar ik twijfel ,
Groet Toon
Toon Den Helder, ik heb ook zo’n wiel staan. net als de meeste racewielen is de dikte 2,0mm.
De lengte meet ik altijd een andere spaak op dat ik voor die gelegenheid even losdraai e eruit haal…. want alle spaken moeten precies even lang zijn. Als het een achterwiel betreft heeeft de drive side (cassettekant) spaken van 3 tot 4 mm korter nodig
Mooie tabellen voor de spaaklengte. Maar welk spaakpatroon wordt gebruikt?